Zien | Bieuwe Geertsema
De beeltenis van Ernesto ‘Che’ Guevara prijkt al decennia lang op menig poster en t-shirt als symbool voor revolutie, socialisme of algemene coolness. Steven Soderbergh liet zich insprireren tot de biografie Che over de Argentijn, en over de guerilla.
De naam Steven Soderbergh laat heel verschillende belletjes rinkelen. Bij het grote publiek heeft hij vele miljoenen de bioscoopzalen in getrokken met Out of Sight, Erin Brokovich en Ocean’s Eleven, Twelve en Thirteen. Die kassuccessen gaven hem vervolgens het krediet om meer gedurfde werken als het veelgeprezen Traffic en Solaris te kunnen regisseren. Dat Soderbergh met Che weer een groot risico heeft genomen, is overduidelijk. Ten eerste is Che ten behoeve van de authenticiteit een Spaanstalig project geworden. Bovendien komt hij niet met één, maar direct met twee films die een paar weken na elkaar in première zullen gaan.
Spanning?
Het eerste deel, The Argentine, vertelt het verhaal over de rol die Guevara (Benicio del Toro) speelde bij de succesvolle Cubaanse Revolutie eind jaren ‘50. Dit echter niet in de vorm van een rechttoe recht-aan oorlogsfilm: de beelden van de guerilla-oorlog worden regelmatig onderbroken door een Amerikaans radio-interview en een aantal scènes die vlak na de revolutie plaatsvonden. Zo zien we Guevara het woord nemen tijdens de Algemene Vergadering van de VN en horen we hem in voice-over uitleggen waarom zijn revolutie nodig was en hoe hij hierin zo succesvol kon zijn. Hoewel deze toevoegingen het mogelijk maken het gedachtegoed van Guevara uit te leggen, trekken ze de kijker wel steeds weer uit de spanning van de spectaculaire strijdscènes.
Spanning!
Deel twee, Guerilla, is een andere film. Allereerst maakt Soderbergh een sprong in de tijd. Guevara’s tweejarig verblijf in Afrika wordt overgeslagen en de kijker wordt getuige van zijn poging een revolutie te organiseren in Bolivia. Bovendien kiest Soderbergh ditmaal voor een geheel chronologische vertelling. De dagen zijn letterlijk genummerd en hoewel Guerilla door deze vertelstructuur een wat meer voorgekauwde oorlogsfilm wordt, maakt de toegevoegde waarde aan spanning dit relatieve verlies in originaliteit ruimschoots goed. Ditmaal wordt de kijker wél in het verhaal getrokken en bij het onvermijdbare, fatale einde zelfs ontroerd.
Bron van contrast
Niet alleen qua vertelstructuur maar ook qua cinematografie is de stijlbreuk groot. Het eerste deel grossiert in ‘glijdende’, kleurrijke shots die in hun glamour perfect aansluiten op het victorieuze verhaal van de Cubaanse Revolutie. De guerilla-oorlog in Bolivia was een stuk minder glanzend en wordt dan ook verbeeld in grotendeels uit de hand geschoten, grove en grauwe shots. Enig onderzoek leert waar deze verschillende stijlen uit voort zijn gekomen: Soderbergh gebruikte als bron voor de scripts twee dagboeken van Guevara zelf. Daar waar The Argentine gebaseerd is op een retrospectief en beschouwend werk dat vier jaar na de overwinning in Havana verscheen, is het Bolivian Diary tijdens de oorlog, in de Boliviaanse jungle geschreven en daarom een stuk hectischer van toon. De vakkundigheid waarmee de toon van deze bronnen is vertaald naar het witte doek dwingt dan ook respect af.
Zelf kiezen
Che is helaas als geheel niet groter dan de som van The Argentine en Guerilla. Daar waar het tweeluik aan variatie veel te bieden heeft, mist het de samenhang die een bezoek aan beide delen vanzelfspre-kend zou moeten maken. Een afstandelijke, maar fijn gefilmde historische biopic over de held Guevara? Of toch een rauw maar meeslepend oorlogsdrama waarin de beperkingen van Guevara en zijn gedachtegoed zijn ondergang aftekenen? De kijker mag kiezen. Het tweeluik als geheel is geen must, maar ook zeker niet zonde van het dubbele entreegeld. •
De som van twee delen